ગુજરાતી ભાષા નો ઈતિહાસ જાણો.

ગુજરાતી ભાષા નો જન્મ ઈ.સ. ૧૧૩૫ માં થયો.

ગુજરાતી ભાષા નો સર્વ પ્રથમ વ્યાકરણ ગ્રંથ " સિદ્ધ હેમ શબ્દાનુશાસન" હતો જે ઈ.સ. ૧૧૩૫ માં લખાયો.

ગુજરાતી ભાષા ની સર્વ પ્રથમ નવલકથા "ભરતેશ્વર બાહુબલી રાસ" હતી જે ઈ.સ. ૧૧૮૫ માં લખાઈ.

વિસ્તૃત માં ઉત્તર : -

પુર્વાધ (પૂર્વ ભુમિકા) : -

તત્કાલિન સ્વતંત્ર રાજ્ય ગુર્જર પ્રદેશ (પ્રવર્તમાન ગુજરાત રાજ્ય) માં સોલંકી વંશ ના સંસ્થાપક અને પ્રથમ શાસક મુળરાજ સોલંકી (જન્મ : - ઈસવિસન ૯૪૦, મૃત્યુ :- ઈસવિસન ૧૦૦૮), (આયુષ્ય :- ૬૮ વર્ષ) ને તત્કાલિન સ્વતંત્ર રાજ્ય માળવા (પ્રવર્તમાન મધ્ય પ્રદેશ રાજ્ય) ના પરમાર વંશ ના આઠમા શાશક વાકપતિ મુન્જ (પૃથ્વી વલ્લભ) (જન્મ : - ઈસવિસન ૯૪૮ , મૃત્યુ :- ઈસવિસન ૧૦૧૦), (આયુષ્ય :- ૬૨ વર્ષ) ને પોત-પોતાના સામ્રાજ્ય નો વિસ્તાર કરવા માટે વિસ્તાર વાર ની નીતિ ને કારણે ઈ.સ. ૯૭૨ થી ઈ.સ. ૯૯૦ વચ્ચે ના ૧૮ વર્ષ માં લગભગ ૮ વાર યુદ્ધ થયાં હતાં. આ શત્રુતા તેમના વંશ ની આઠ-આઠ પેઢી સુધી ચાલતી રહી.

અંતમાં સતત ૪૮ વર્ષ સુધી ગુજરાત રાજ્ય નું સ્થિર શાસન કરનાર, ગુજરાત ના ચંદ્રગુપ્ત મૌર્ય તરીકે ઓળખાતાં અને બર્બરીક જીષ્ણુ અને સિધ્ધરાજ એવા અનેક ઉપનામ મેળનાર તથા પ્રત્યેક યુદ્ધ સદા-સર્વદા હિમાલય પર્વતની જેમ અપરાજેય રહેનારા સોલંકી વંશ ના મહાપરાક્રમી અજેય રાજા સિદ્ધરાજ જયસિંહ (જન્મ : - ઈ.સ. ૧૦૮૦, મૃત્યુ :- ઈ.સ. ૧૧૪૪, વિક્રમાદિત્ય સંવત્સર :- ૧૨૦૦, કૃતિકા (કારતક) શુક્લ (સુદ) દ્વિતિયા (બીજ) એટલે કે ભાઈબીજ નો દિવસ), (આયુષ્ય : - ૬૪ વર્ષ) અને પરમાર વંશ ના યશવર્મન/અનંતવર્મન ( શાશન કાળ : - ઈ.સ. ૧૦૩૦ - ઈ.સ. ૧૦૪૨) સમકાલીન શાશકો હતા.

મુળ વિષય વસ્તુ :-

ઈ.સ. ૧૦૯૨ માં સિધ્ધરાજ જયસિંહ ની ઉંમર ૧૨ વર્ષ હતી ત્યારે સતત ૨૮ વર્ષ થી સ્થિર શાસન કરી રહેલાં તેમના પિતા કર્ણ દેવ સોલંકી નું ૫૪ વર્ષ ની ઉંમરે મૃત્યુ થયું. સિધ્ધરાજ જયસિંહ હજું ૧૬ વર્ષ ના થયા ન હતાં તેથી તેમના માતા રાજમાતા મિનળદેવી રાજ્ય નો કારભાર સંભાળતા હતાં.

ઈ.સ. ૧૦૯૬ માં સિધ્ધરાજ જયસિંહ નો રાજ્યાભિષેક થયો અને ૪૮ વર્ષ સુધી અખંડ શાસન કર્યું. આ દરમિયાન અનેક યુધ્ધ થયાં પરંતુ સિધ્ધરાજ જયસિંહ સદા સર્વદા અપરાજિત રાજા રહ્યા.

ઈ.સ. ૧૧૩૫ માં રાજમાતા મિનળદેવી ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ ની નગરી દેવભૂમિ દ્વારિકા ની તિર્થ યાત્રા એ ગયા અને પાછા વળતાં સમયે સિધ્ધરાજ જયસિંહ પોતાની માતા ને સામે થી તેડવા ગયાં.

ધંધુકા નગર માં મા-દિકરા નો સુખદ મેળાપ થયો પરંતુ ત્યાં જ ગુપ્તચરો દ્વારા સમાચાર મળ્યા હતા કે રાજા ની ગેરહાજરી હોવાથી રાજધાની "અણહિલવાડ" (પ્રવર્તમાન પાટણ નગર) ઉપર માળવા ના રાજા યશવર્મન/અનંતવર્મન એ સમસ્ત સૈન્ય સહિત પુર્ણ શક્તિ થી આક્રમણ કર્યું હતું.

એક પણ યુદ્ધ ન હારેલા રાજા સિધ્ધરાજ જયસિંહ ફરી એકવાર માળવા ના રાજા યશવર્મન/અનંતવર્મન ને પરાજિત કરે છે. (ઈ.સ. ૧૧૩૫)

હારેલો રાજા જિતેલા રાજા ની આધિનતા સ્વીકારે છે અને પ્રત્યેક વર્ષ ખંડણી ભરવાનું નક્કી કરે છે પરંતુ હારેલો રાજા યશવર્મન/અનંતવર્મન જીતેલા રાજા સિદ્ધરાજ જયસિંહ ને મહેણું મારે છે, " હે રાજન! તારા સમૃદ્ધ ગુર્જર પ્રદેશ માં તમારા રાજ્ય ની કોઈ રાજ ભાષા નથી"

આટલું સાંભળતા જ જલવંત જીત નો નશો ચકનાચૂર થઈ ગયો. સિધ્ધરાજ જયસિંહ આખી રાત સુઈ ન શક્યો.

ગુજરાતી ભાષા ની રચના :-

પ્રભાત થતાં જ સિધ્ધરાજ જયસિંહ એ નવી ભાષા બનાવે તેવા વિદ્વાન મહાપુરુષ જૈનાચાર્ય કલિકાલજ્ઞ સર્વજ્ઞ હેમચંદ્રાચાર્ય નો ભેટો થયો.

સંસ્કૃત, પ્રાકૃત, આને પાલી એમ ૩ ભાષા ના વ્યાકરણ નો શુક્ષ્મતાપુર્વક ઊંડો અભ્યાસ કરીને હેમચંદ્રાચાર્ય એ ઈ.સ. ૧૧૩૫ માં ગુજરાતી ભાષા ની રચના કરી.

સમાપન :-

તે સમયે હાથી ની અંબાડી ઉપર બેસાડી ને સર્વોચ્ચ સન્માન અપાતું હતું.

હેમચંદ્રાચાર્ય દ્વારા રચિત વ્યાકરણ ગ્રંથ "સિધ્ધ હેમ શબ્દાનુશાસન" ને હાથી ની અંબાડી ઉપર સ્થાપિત કરીને તે સમયે ૧,૦૦,૦૦૦ ની વસ્તી ધરાવતા "અણહિલવાડ પુર" (પાટણ) માં તેની શોભાયાત્રા કાઢવામાં આવી.

તે સમયે લગભગ ૧૫૦૦ જૈન સાધુ એ આ ભાષા સમગ્ર ગુજરાત રાજ્ય માં શિખવી અને માત્ર ૫૦ વર્ષ પશ્વાત ગુજરાતી ભાષા ની સર્વ પ્રથમ નવલકથા ભરતેશ્વર બાહુબલી રાસ પણ લખાઈ. (ઈ.સ. ૧૧૮૫).